“Pse duhet të kujdesemi për ajrin që thithim? Çfarë të bëni për këtë?”
Leksion nga Prof. Dhimiter Bello, zhvilluar më 30 Tetor 2024 në FIMIF-UPT me studentë të Inxhinierisë Kimike dhe të Inxhinierisë së Mjedisit, mbi kiminë, toksikologjinë dhe epidemiologjinë e ndotjes së ajrit dhe nanogrimcave.
Ky prezantim interaktiv u përqendrua në paraqitjen e evidencës epidemiologjike, tashmë të qartë, për barrën globale të sëmundjeve të shkaktuara nga ndotja e ajrit (infeksionet e rrugëve të poshtme të frymëmarrjes, goditjet në tru, sëmundjet ishemike të zemrës, sëmundjet pulmonare obstruktive kronike dhe kanceret e mushkërive), e ndjekur nga rëndësia e saj për Shqipërinë. Prezantimi më pas zhvendosi fokusin në kiminë e ndotjes së ajrit, burimet e tij, ndotësit parësorë dhe dytësorë dhe bazën e indeksit të cilësisë së ajrit. Gjatë leksionit vëmendja u përqendrua në IQAir online për Shqipërinë bazuar në të dhënat e PM2.5. Vëmendje e veçantë iu kushtua ndotësve specifikë të rëndësishëm për Shqipërinë, duke përfshirë silicën kristalore nga aktivitetet intensive të ndërtimit, grimcat nga zjarret, djegia e gomave dhe mbetjeve bujqësore dhe djegia në mjedis të hapur e mbetjeve bashkiake. Leksioni trajtoi gjithashtu toksikologjinë mekanike të nanogrimcave të ambientit në ajër dhe burimet specifike të emetimit, biokinetikën e nanogrimcave në mushkëri dhe zhvendosjen në organet ekstrapulmonare, me theks të veçantë në rreziqet e kancerit dhe efektet epigjenetike trans-gjenerative të ndotjes së ajrit. Gjithashtu u prezantua projekti i ri i bashkëpunimit kërkimor- shkencor, në kuadër të Programit READ (Baraj + Bello), për ndikimin që kanë djegiet në mjedis të hapur në ajrin urban. Ky projekt synon ngritjen e kapaciteteve të kontrollit e monitorimit, si dhe ndërtimin e bazës së të dhënave për Shqipërinë. Toksikologjia dhe epidemiologjia e duhanpirjes patën një fokus të veçantë gjatë diskutimit. Leksioni përfundoi me një diskutim prej 30 minutash me studentët mbi zgjidhjet e mundshme, zgjedhjet që duhet të bëjnë dhe ndryshimet apo përmirësimet kulturore për ngritjen profesionale dhe rritjen në karrierë.
